मराठी शब्दांच्या शक्ती । Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti

POWER OF WORDS IN MARATHI

मराठी शब्दांच्या शक्ती

Marathi Shabdanchya Shakti

          मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) :-

          मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) या घटकावर स्पर्धा परीक्षेत अनेक वेळा प्रश्न विचारण्यात आलेले आहेत. विशेषतः ५ वी व ८ वी स्कॉलरशिप परीक्षा, नवोदय परीक्षा, TET Exam, CTET Exam व इतरही अश्या अनेक परीक्षेमध्ये या स्वरूपाचे प्रश्न विचारले जातात आपल्याला मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) माहित नसल्याने आपले हातातील गुण यामुळे आपल्या मिळत नाहीत म्हणून खासकरून स्पर्धा परीक्षेचा अभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनसाठी मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) ही माहिती येथे देण्यात येत आहे.

          चला तर मग आपण बघूया मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) .

हे पण पहा :- मराठी शब्दांच्या जाती

शब्दांच्या शक्ती (Shabdanchya Shakti) म्हणजे काय ?

            शब्दांच्या अंगी वेगवेगळ्या अर्थच्छटा असणारे अर्थ व्यक्त करण्याची जी शक्ती असते तिला शब्दशक्ती (Shabdanchya Shakti) असे म्हणतात.

शब्दांच्या शक्तीचे (Shabdanchya Shakti) प्रकार किती व कोणते?

शब्दांच्या शक्तीचे तीन प्रकार आहेत. ते पुढील प्रमाणे

शब्दांच्या शक्ती

क्र	प्रकार
१	अभिधा [ Abhidha ]
२	व्यंजना [ Vyanjana ]
३	लक्षणा [ Lakshana ]

शब्दांच्या शक्तीचे (Shabdanchya Shakti) प्रकार :-

१] अभिधा म्हणजे काय ?

            एखादा शब्द उच्चारल्यावर त्याचा जो रूढ व सरळ समाजमान्य एकच अर्थ निघतो हा अर्थ व्यक्त करण्याच्या शब्दांच्या शक्तीस अभिधा ( Abhida ) असे म्हणतात.

• वाच्यार्थालाच अभिधा असे म्हणतात.
• योग, रूढी, योगरूढ हे अभिधा शब्दशक्ती मध्ये येते.
• शब्द उच्चारल्यावरच मूळ वस्तू, पदार्थ आपल्या डोळ्यासमोर येते.

उदारणार्थ :-

१ ] बाबा जेवायला बसले.

२ ] मी एक साप पाहिला.

३ ] आम्ही गहू खरेदी केला.

४ ] माझ्याकडे पांढरा उंदीर आहे.

५ ] आमच्या बागेत लाल गुलाबाचे फुल आहे.

👉या वाक्यात बाबा, साप, गहू, पांढरा उंदीर, लाल गुलाबाचे फुल ह्या वस्तू डोळ्यासमोर उभ्या राहतात.

हे पण पहा :- म्हणी व त्याचे अर्थ

२] व्यंजना म्हणजे काय ?

            मूळ अर्थाला बाधा न आणता दुसरा अर्थ व्यक्त करण्याची जी शब्दाची शक्ती असते तिला व्यंजना ( Vyanjana ) असे म्हणतात.

• व्यंग दाखविणे, टोमणे मारणे, दुसऱ्याला नाव ठेवणे, दोन अर्थाने शब्द वापरणे अशा प्रकारे व्यंजना वापरतात.
• काव्य अधिक प्रभावी होण्यासाठी याचा वापर करतात.
• ध्वन्यर्थ म्हणजे व्यंजना शब्दशक्तीमूळे सूचित होणारा अर्थ होय.

उदारणार्थ :-

१ ] समाजात वावरणारे असले साप ठेचून काढले पाहिजेत.

२ ] भुंकणारे कुत्रे चावत नसतात.

३ ] ताराबाई सुनेला म्हणाल्या, 'सूर्य अस्ताला गेला'.

४ ] घड्याळाने पाच वाजल्याचे दर्शविले.

५ ] गोरगरिबांचे रक्त शोषणार्या या जळवा वेचून काढल्या पाहिजे.

३] लक्षणा म्हणजे काय ?

            ज्या शब्दशक्ती मध्ये शब्दाचा मूळ अर्थ लक्षात न घेता, त्याच्याशी सुसंगत असा दुसराच अर्थ घ्यावा लागतो व मनात शंका येते, हे कसे शक्य आहे, तेव्हा ती शब्दशक्ती लक्षणा ( Lakshana ) असते.

उदारणार्थ :-

१ ] चला पानावर बसा. 

    (चला जेवायला बसा)

२ ] सूर्य बुडाला. 

    ( सूर्यास्त झाला किंवा रात्र झाली)

३ ] घरावरून हत्ती गेला. 

    (घरासमोरून हत्ती गेला)

४ ] मी वि.स.खांडेकर वाचला. 

    (मी वि.स.खांडेकर यांचे पुस्तक वाचले)

५ ] पानिपतावर सव्वा लाख बांगडी फुटली. 

    (पानिपत युद्धात सव्वा लाख सैन्य मेले किंवा स्रिया विधवा झाल्या)

हे पण पहा :- विराम चिन्हे

            आम्ही तुम्हाला शब्दांच्या शक्ती म्हणजे काय? , शब्दांच्या शक्तींचे प्रकार, तसेच त्यांचे उदाहरण ही माहिती देण्याचा एक छोटासा प्रयत्न केलाला आहे. तरी तुम्हाला क्रियापदाच्या संबंधित प्रश्नांची उत्तरे यातून मिळाली असतील अशी आशा करतो. व तुम्हाला मराठी शब्दांच्या शक्ती ( Power of words in marathi | Marathi Shabdanchya Shakti ) ही माहिती नक्कीच आवडली असेल तर मग आपल्या प्रियजनाना शेअर करा.