मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ | Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning

PROVERBS IN MARATHI

मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ

Mhani in Marathi with Meaning

Marathi Proverbs | Marathi Mhani

मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ ( Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning ) :-

            मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ ( Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meanaing ) या घटकावर स्पर्धा परीक्षेत अनेक वेळा प्रश्न विचारण्यात आलेले आहेत. विशेषतः ५ वी व ८ वी स्कॉलरशिप परीक्षा, नवोदय परीक्षा, TET Exam, CTET Exam व इतरही अश्या अनेक परीक्षेमध्ये या स्वरूपाचे प्रश्न विचारले जातात आपल्याला मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ | Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning ) माहित नसल्याने आपले हातातील गुण यामुळे आपल्या मिळत नाहीत म्हणून खासकरून स्पर्धा परीक्षेचा अभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनसाठी मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ | Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning ) ही माहिती येथे देण्यात येत आहे.

            मराठी म्हणी ( Marathi Mhani ) म्हणजे आपण सहज बोलत असतांना पूर्वीच्या अनुभवावर आधारित पारंपारिक वाक्य कि जे सत्याची अभिव्यक्ती करत असेल. आपण रोजच संभाषण करत असतांना कुठेना कुठे न जाणता का होईना पण म्हणीचा वापर करतच असतो. म्हणीनमुळे देखील आपल्या भाषेचे सौंदर्य खुलून येते ती निरस वाटत नाही. 

          चला तर मग आपण बघूया मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ | Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning ) .

हे पण पहा :- वाक्यप्रचार व त्यांचे अर्थ

म्हणी म्हणजे काय ?

            परिस्थितीचा अंदाज घेऊन लोकपरंपरेने आलेला अनुभव व ज्ञान यांच्या जोरावर कमीत कमी शब्दात त्या परिस्थिती वर सूचक व समर्पक वापरला जाणारा अर्थपूर्ण शब्द समूह म्हणजे 'म्हणी' ( Mhani ) होय.

मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ या घटकावर परीक्षेत विचारले जाणारे संभाव्य प्रश्न पुढील प्रमाणे :

   १] खालील म्हण पूर्ण करा.

    २] खालील म्हण ओळखा.

    ३] खालील म्हणीचा अर्थ सांगा.

    ४] पुढील म्हणीचा वाक्यात उपयोग करा.

    ५] पुढील वाक्यास कोणती म्हण लागू पडेल.

मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ

Marathi proverbs

Marathi Mhani

Proverbs in Marathi

Mhani in Marathi with Meaning

कोल्हा काकडीला राजी = लहान लहान गोष्टींनी खुश होतात.

कोणाच्या गाई म्हशी आणि कोणाला उठा बशी = चूक एकाची शिक्षा दुसऱ्याला

कोठे इंद्राचा ऐरावत, कोठे श्यामभट्टाची तट्टाणी = महान गोष्टींबरोबर शुल्लक गोष्टींची तुलना करणे.

खऱ्याला मरण नाही = खरे कधीच लपत नाही.

खर्चणार्याचे खर्चते आणि कोठावळ्याचे पोट दुखते = खर्च करणार्‍याचा खर्च होतो ; तो त्याला मान्य ही असतो; परंतु दुसराच एखादा त्याबद्दल कुरकुर करतो.

खाऊ जाणे तो पचवू जाणे = एखादे कृत्य धाडसाने करणारा त्याचे परिणाम भोगण्यास ही समर्थ असतो.

हे पण पहा :- समानार्थी शब्द

खान तशी माती = आई-वडिलांप्रमाणे त्यांच्या मुलांचे वर्तन असणे.

खायला काळ भुईला भार = निरूपयोगी मनुष्य सर्वांनाच भारभूत होतो.

खाई त्याला खवखवे = जो वाईट काम करतो त्याला मनात धास्ती वाटते.

खाऊन माजावे टाकून माजू नये = पैशाचा, संपत्तीचा गैरवापर करू नये.

खोट्याच्या कपाळी गोटा = खोटेपणा वाईट काम करणाऱ्यांचे नुकसान होते.

गरज सरो, वैद्य मरो = एखाद्या माणसाची आपल्याला गरज असेपर्यंत त्याच्याशी संबंध ठेवणे व गरज संपल्यावर ओळखही न दाखवणे.

कधी तुपाशी तर कधी उपाशी = सांसारिक स्थिती नेहमी सारखी राहत नाही.

कशात-काय-अन-फाटक्यात-पाय = वाईटात आणखी वाईट घडणेकाठी मारल्याने पाणी दुभंगत नाहीरक्ताचे नाते मोडू तोडू म्हणता तुटत नाही.

काडीचोर तो माडीचोर = एखाद्या माणसाने क्षुल्लक अपराध केला असेल तर त्याचा घडलेल्या एखाद्या मोठ्या अपराधाची संबंध जोडणे.

काजव्याच्या उजळ त्याच्या अंगाभोवती = गोष्टींचा प्रभाव तेवढ्यापुरताच असतो.

का ग बाई रोड (तर म्हणे) गावाची ओढ = निरर्थक गोष्टींची काळजी करणे.

कानात बुगडी, गावात फुगडी = आपल्या जवळच्या थोड्याशा संपत्तीचे मोठे प्रदर्शन करणे.

काल महिला आणि आज पितर झाला = अतिशय उतावळेपणाची वृत्ती.

काकडीची चोरी फाशीची शिक्षा = अपराध खूप लहान; पण त्याला दिली गेलेली शिक्षा मात्र खूप मोठी असणे.

काडीची सत्ता आणि लाखाची मत्ता बरोबर होत नाही = जे काम भरपूर पैसा आणि होत नाही, ते थोड्याश्या अधिकाराने होते, संपत्तीपेक्षा सत्ता महत्त्वाची ठरते.

कावीळ झालेल्यास सर्व पिवळे दिसते = पूर्वग्रहदूषित दृष्टी असणे.

मल्हारी माहात्म्य = नको तिथे नको ती गोष्ट करणे.

काना मागुन आली आणि तिखट झाली = श्रेष्ठ पेक्षा कनिष्ठ माणसाने वरचढ ठरणे.

कामापुरता मामा = आपले काम करून घेईपर्यंत गोड गोड बोलणे.

कावळा बसला आणि फांदी तुटली = परस्परांशी कारण संबंध नसताना योगायोगाने दोन गोष्टी एकाच वेळी घडणे

अवसबाई इकडे पुनवबाई तिकडे = एकमेकांच्या अगदी विरुद्ध बाजू.

अंथरूण पाहून पाय पसरावे = आपली ऐपत, वकूब पाहून वागावे.

अंगापेक्षा बोंगा मोठा = मूळ गोष्टींपेक्षा अनुषांगिक गोष्टींचा बडेजाव मोठा असणे.

आपला तो बाब्या दुसर्याचे ते कारटे = स्वतःच्या बाबतीत असणारे चांगले विचार दुसऱ्याच्या बाबतीत न ठेवण्याची वृत्ती असणे.

आपली पाठ आपणास दिसत नाही = स्वतःचे दोष स्वतःला कधीच दिसत नाहीत.

आजा मेला नातू झाला = एखादे नुकसान झाले असता, त्याच वेळी फायद्याची गोष्ट घडणे.

आत्याबाईला जर मिशा असत्या तर = नेहमी एखाद्या कामात जर तर या शक्यतांचा विचार करणे.

आवळा देऊन कोहळा काढणे = आपला स्वार्थ साधण्यासाठी एखाद्या व्यक्तीला लहान वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळविणे.

आपण मेल्यावाचून स्वर्ग दिसत नाही = अनुभवाशिवाय शहाणपण नसते.

आपले नाक कापून दुसऱ्यास अपशकुन = दुसऱ्याचे नुकसान करण्यासाठी प्रथम स्वतःचे नुकसान करून घेणे.

हे पण पहा :- शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द

आधीच तारे, त्यात गेले वारे = विचित्र व्यक्तीच्या वर्तनात भर पडणारी घटना घडणे.

आधीच मर्कट तशातही मद्य प्याला = आधीच करामती व त्यात मद्य प्राशन केल्याने अधिकच विचित्र परिस्थिती निर्माण होते.

अडक्याची अंबा आणि गोंधळाला रुपये बारा = मुख्य गोष्टीपेक्षा अनुषंगिक गोष्टींचाच खर्च जास्त असणे.

आग रामेश्वरी, बंब सोमेश्वर = रोग एकीकडे, उपाय भलतीकडे.

आयजीच्या जीवावर बायजी उदार = दुसऱ्याचा पैसा खर्च करून औदार्य दाखवणे.

आग खाईल तो कोळसे ओके = लजशी करणी तसे फळआठ पूरभय्ये नऊ चौबेखूप निर्बुद्ध लोकांपेक्षा चार बुद्धिमान पुरेसे.

आधणातले रडतात व सुपातले हसतात = संंकटात असतानाही दुसर्‍याचे दुःख पाहून हसू येते.

इकडे आड तिकडे विहीर = दोन्ही बाजूंनी सारखीच अडचणीची स्थिती निर्माण होणे.

इच्छा परा ते येई घरा = आपण जे दुसऱ्याच्या बाबतीत चिंतितो तेच आपल्या वाट्याला येणे.

इच्छिलेले जर घडते तर भिक्षूकही राजे होते = इच्छेप्रमाणे सारे घडले तर सारेच लोक धनवान झाले असते.

इन मीन साडेतीन = एखाद्या करण्यासाठी अगदी कमीत कमी लोक हजर असणे.

ईश्वर जन्मास घालतो त्याचे पदरी शेर बांधतो = जन्मास आलेल्याचे पालन पोषण होतेच.

उथळ पाण्याला खळखळाट फार = अंगी थोडासा गुण असणारा माणूस जास्त बढाई मारतो.

उंदराला मांजर साक्ष = ज्याचे एखाद्या गोष्टीत हित आहे त्याला त्या गोष्टीबाबत विचारणे व्यर्थ असते किंवा एखादे वाईट कृत्य करत असताना एकमेकांना दुजोरा देणे.

उचलली जीभ लावली टाळ्याला = दुष्परिणामाचा विचार न करता बोलणे

उतावळा नवरा गुडघ्याला बारशिंग = अतिशय उतावीळपणाचे वर्तन करणे.

उठता लाथ बसता बुक्की = प्रत्येक कृत्याबद्दल आदर घडविण्यासाठी पुन्हापुन्हा शिक्षा करणे.

उडत्या पाखराची पिसे मोजणे = अगदी सहज चालता – चालता एखाद्या अवघड गोष्टीची परीक्षा करणे.

उतावळी बावरी (नवरी) म्हातार्‍याची नवरी = अति उतावळेपणा नुकसान कारक असतो.

उद्योगाचे घरी रिद्धी – सिद्धी पाणी भरी = जेथे उद्योग असतो तेथे संपत्ती येते.

उंबर पिकले आणि नडगीचे (अस्वलाचे) डोळे आले = फायद्याची वेळी येणे; पण लाभ न घेता येणे.

ऊराचे खुराडे आणि चुलीचे तुणतुणे = अतिशय हलाखीची स्थिती.

उंदीर गेला लुटी आणल्या दोन मुठी = प्रत्येक मनुष्य आपल्या क्षमतेनुसार काम करतो.

उकराल माती तर पिकतील मोती = मशागत केल्यास चांगले पीक येते.

उखळात डोके घातल्यावर मुसळाची भीती कशाला? = एखादे कार्य अंगावर घेतल्यानंतर त्यासाठी पडणाऱ्या श्रमांचा विचार करायचा नसतो.

हे पण पहा :-शब्दांच्या शक्ती

उचल पत्रावळी, म्हणे जेवणारे किती? = जे काम करायचे ते सोडून देऊन भलत्याच चौकशा करणे.

उडाला तर कावळा, बुडाला तर बेडूक = एखाद्या गोष्टीची परीक्षा होण्यासाठी काही काळ वाट पहावी लागते.

उधारीची पोते, सव्वा हात रिते = उधारीने घेतलेला माल नेहमीच कमी भरतो.

उभारले राजवाडे तेथे आले मनकवडे = श्रीमंती आली की, तिच्या मागोमाग हाजी हाजी करणारेही येतातच.

उभ्याने यावे आणि ओणव्याने जावे = येते वेळी ताठ मानेने यावे आणि जातेवेळी खाली मान घालून जाणे.

उसाच्या पोटी कापूस = सद्गुणी माणसाच्या पोटी दुर्गुणी संपत संतती.

ऊस गोड लागला म्हणून मुळासगट खाऊ नये = कोणत्याही चांगल्या गोष्टीचा किंवा चांगुलपणाचा प्रमाणाबाहेर फायदा घेऊ नये.

एका माळेचे मणी = सगळीच माणसे सारख्याच स्वभावाची असणे.

एका हाताने टाळी वाजत नाही = दोघांच्या भांडणात पूर्णपणे एकट्यालाच दोष देता येत नाही.

एक ना धड भाराभर चिंध्या = एकाच वेळी अनेक कामे करायला घेतल्याने सर्वच कामे अर्धवट होण्याची अवस्था.

एकावे जनाचे करावे मनाचे = लोकांचे ऐकून घ्यावे आणि आपल्या मनाला जे योग्य वाटेल ते करावे.

एकाची जळते दाढी दुसरा त्यावर पेटवू पाहतो विडी = दुसऱ्याच्या अडचणींचा विचार न करता त्यातही स्वतःचा फायदा पाहण्याची दृष्टी ठेवणे.

एकाने गाय मारली म्हणून दुसऱ्याने वासरु मारु नये = दुसऱ्याने केलेल्या मोठ्या वाईट गोष्टींकडे बोट दाखवून आपण केलेल्या वाईट गोष्टीचे समर्थन करू नये.

एका पिसाने मोर होत नाही = थोड्याश्या यशाने हुरळून जाणेएका खांबावर द्वारकाएकाच व्यक्तीवर सर्व जबाबदाऱ्या असणे.

एक कोल्हा सतरा ठिकाणी व्याला = एका व्यक्तीपासून अनेक ठिकाणी उपद्रव होणे.

एका कानावर पगडी, घरी बाईल उघडी = बाहेर बडेजाव पण घरी दारिद्र्यएका मान्यात दोन तलवारी राहात नाहीतदोन तेजस्वी माणसे गुण्या-गोविंदाने राहू शकत नाहीत.

ऐंशी तेथे पंचाऐंशी = अतिशय उधळेपणाची कृती.

ऐरावत रत्न थोर | त्यासी अंकुशाचा मार | = मोठ्या व्यक्तीला यातनाही तेवढ्यात असतात.

ओळखीचा चोर जीवे न सोडली = ओळखीचा शत्रू हा अनोळखी शत्रूपेक्षा भयंकर असतो.

ओढ फुटो (तुटो) किंवा खोकाळ फुटो/ शेंडी तुटो की तारंबी तुटो = कोणत्याही परिस्थितीत काम तडीस नेणे.

ओझे उचलू तर म्हणे बाजीराव कोठे? = सांगितलेले काम सोडून नुसत्या चौकशा करणे.

औटघटकेचे राज्य = अल्पकाळ टिकणारी गोष्ट.

हे पण पहा :- प्रत्ययघटित शब्द

करावे तसे भरावे = जशी कृती केली असेल त्याप्रमाणे चांगले / वाईट फळ मिळणे.

कर नाही त्याला डर कशाला ? = ज्याने काही गुन्हा किंवा वाईट गोष्ट केली नाही, त्याने शिक्षा होण्याचे भय कशाला बाळगायचे ?

करीन ते पूर्वमी करेन ते योग्य, = मी म्हणेन ते बरोबर अशा रीतीने वागणे.

करवतीची धार पुढे सरली तरी कापते, मागे सरली तरी कापते = काही गोष्टी केल्या तरी नुकसान होते नाही केल्या तरी नुकसान होते.

करुन करुन भागला, देवध्यानी लागला = भरपूर वाईट कामे करून शेवटी देवपुजेला लागणे.

कणगीत दाणा तर भिल उताणा = गरजेपुरते जवळ असले, कि लोक काम करत नाहीत किंवा कोणाची पर्वा करत नाहीत.

काखेत कळसा गावाला वळसा = जवळच असलेली वस्तू शोधण्यास दूर जाणे

काप गेले नी भोके राहिली = वैभव गेली अन फक्त त्याच्या खुणा राहिल्या

कावळ्याच्या शापाने गाय मरत नाही = शूद्र माणसाने केलेल्या दोषारोपांने थोरांचे नुकसान होत नसते.

काळ आला; पण वेळ आली नव्हती = नाश होण्याची वेळ आली असताना थोडक्यात बचावणे.

असतील शिते तर जमतील भूते = एखाद्या माणसाकडून फायदा होणार असला की त्याच्याभोवती माणसे गोळा होतात

असंगाशी संग आणि प्राणाशी गाठ = दुर्जन माणसाची संगत केल्यास प्रसंगी जीवालाही धोका निर्माण होतो

अडला हरी गाढवाचे पाय धरी = एखाद्या बुद्धीमान माणसाला देखील अडचणीच्या वेळी दुर्जन माणसाची विनवणी करावी लागते

अतिशहाणा त्याचा बैल रिकामा = जो मनुष्य फार शहाणपणा करायला लागतो त्याचे मुळीच काम होत नाही

अति तेथे माती = कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक हा शेवटी नुकसान कारक असतो

अन्नछत्री जेवणे, वर मिरपूड मागणे = दुसऱ्याकडून आवश्यक ती धर्मार्थ मदत घ्यायची त्याशिवाय आणखीनही काही गोष्टी मागून मिजास दाखवणे

अंगाले सुटली खाज, हाताला नाही लाज = गरजवंताला अक्कल नसते

अंगावरचे लेणे, जन्मभर देणे = दागिन्याकरिता कर्ज करून ठेवायचे आणि ते जन्मभर फेरीत बसायचे

अंत काळापेक्षा मध्यान्हकाळ कठीण = मरण्याच्या वेदनांपेक्षा भुकेच्या वेदना अधिक दुःखदायक असतात.

अंधारात केले, पण उजेडात आले = कितीही गुप्तपणे एखादी गोष्ट केली तरी ती काही दिवसांनी उजेडात येतेच

अक्कल नाही काडीची नाव सहस्त्रबुद्धे = नाव मोठे लक्षण खोटे

अघटित वार्ता आणि कोल्हे गेले तीर्था = अशक्यकोटीतील गोष्टीअती झाले अन आसू आले = एखाद्या गोष्टीचा अतिरेक झाला की ती दुःखदायी ठरते

अतिपरिचयात अवज्ञा = जास्त जवळीकता झाल्यास अपमान होऊ शकतो

अती झाले गावचे अन पोट फुगले देवाचे = कृत्य एकाचे त्रास मात्र दुसऱ्यालाच

अन्नाचा येते वास, कोरीचा घेते घास = अन्न न खाणे;पण त्यात मन असणे

अपापाचा माल गपापा = लोकांचा तळतळाट करून मिळवलेले धन झपाट्याने नष्ट होते.

अर्थी दान महापुण्य = गरजू माणसाला दान दिल्यामुळे पुण्य मिळते.

आईची माया अन् पोर जाईल वाया = फार लाड केले तर मुले बिघडतात

आधी पोटोबा मग विठोबा = प्रथम पोटाची सोय पाहणे, नंतर देव – धर्म करणे

आपलेच दात आपलेच ओठ = आपल्याच माणसाने चूक केल्यास अडचणीची परिस्थिती निर्माण होते.

हे पण पहा :- तत्सम शब्द

आयत्या बिळावर नागोबा = एखाद्याने स्वतःकरिता केलेल्या गोष्टीचा आयता फायदा घेण्याची वृत्ती असणे.

आंधळा मागतो एक डोळा देव देतो दोन डोळे = अपेक्षेपेक्षा जास्त फायदा होणे

आपण हसे लोळायला, शेंबूड आपल्या नाकाला = ज्या दोषाबद्दल आपण दुसर्‍याला हसतो, तो दोष आपल्या अंगी असणे

आधीच उल्हास त्यात फाल्गुन मास = मुळातच आळशी असणाऱ्या माणसांच्या बाबतीत त्यांच्या आळशी वृत्तीला पोषक, अवस्था निर्माण होणे.

आंधळं दळतं कुत्रं पिठ खातं = एकाने काम करावे दुसऱ्याने त्याचा फायदा घ्यावा.

आंधळ्या बहिर्यांची गाठ = एकमेकांना मदत करण्यास असमर्थ असणार्‍या दोन माणसांची गाठ पडणे.

अगं अगं म्हशी, मला कुठे नेशी ? = चूक स्वतःच करून ती मान्य करावयाची नाही, उलटी ती दुसऱ्याच्या माथी मारून मारून मोकळे व्हायचे.

अडली गाय फटके खाय = एखादा माणूस अडचणीत सापडला, की त्याला हैराण केले जाते.

आपला हात जगन्नाथ = आपली उन्नती आपल्या कर्तृत्वावर अवलंबून असते.

असेल त्या दिवशी दिवाळी नसेल त्यादिवशी शिमगा = अनुकूलता असेल तेव्हा चैन करणे आणि नसेल तेव्हा उपवास करण्याची पाळी येणे.

अंगठा सुजला म्हणून डोंगराएवढा होईल का ? = कोणत्याही गोष्टीला ठराविक मर्यादा असते.

अवशी खाई तूप आणि सकाळी पाही रूप = अतिशय उतावळेपणाची कृती.

अती खाणे मसणात जाणे =अति खाणे नुकसानकारक असते.

अठरा नखी खेटरे राखी, वीस नखी घर राखी = मांजर घराचे तर कुत्रे दाराचे रक्षण करते.

अवचित पडे, नि दंडवत घडे = स्वतःची चूक झाकण्याचा प्रयत्न करणे.

आपल्याच पोळीवर तूप ओढणे = फक्त स्वतःचाच तेवढा फायदा साधून घेणे.

आलिया भोगासी असावे सादर = तक्रार व कुरकुर निर्माण झालेली परिस्थिती स्वीकारणे.

कांदा पडला पेवात, पिसा हिंडे गावात = चुकीच्या मार्गाने शोध घेण्याचा मूर्खपणा करणे.

कुंभारणीच्या घरातला किडा कुंभारणीचा = दुसऱ्याच्या स्वाधीन झालेला माणूस आपली मते विसरतो; आपल्या ताब्यात आलेल्या वस्तूवर आपलाच हक्क प्रस्थापित करणे.

कुत्र्याची शेपूट नळीत घातले तरी वाकडे = मूळचा स्वभाव बदलत नाही.

कुडी तशी फोडी = देहा प्रमाणे आहार किंवा कुवतीनुसार मिळणे.

कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ = स्वार्थासाठी केवळ दुष्ट बुद्धीने शत्रूला मदत करून आपल्याच माणसाचे नुकसान करणे.

केळीला नारळी अन घर चंद्रमौळी = अत्यंत दारिद्र्याची अवस्था येणे.

केस उपटल्याने का मढे हलके होते ? = जेथे मोठ्या उपायांची गरज असते तेथे छोट्या उपायांनी काही होत नाही.

केळी खाता हरखले, हिशेब देता चरकले = एखाद्या गोष्टीचा लाभ घेताना गंमत वाटते मात्र पैसे देताना जीव मेटाकुटीस येतो.

कोळसा उगाळावा तितका काळाच = वाईट गोष्टीबाबत जितकी चर्चा करावी तितकीच ती वाईट ठरते.

गळ्यात पडले झुंड हसून केले गोड = गळ्यात पडल्यावर वाईट गोष्टी सुद्धा गोड मानून घ्यावे लागते.

ग ची बाधा झाली = गर्व चढणे

गरजेल तो पडेल काय = केवळ बडबडणार्या माणसाकडून काही घडत नाही.

गरजवंताला अक्कल नसते = गरजेमुळे अडणार्‍याला दुसऱ्याचे हवे तसे बोलणे व वागणे निमूटपणे सहन करावे लागते.

गर्वाचे घर खाली = गर्विष्ठ माणसाची शेवटी फजितीच होते.

गळ्यातले तुटले ओटीत पडले = नुकसान होता होता टळणे.

गाढवापुढे वाचली गीता, कालचा गोंधळ बरा होता = मुर्खाला कितीही उद्देश केला तरी त्याचा उपयोग नसतो.

गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा = मोठ्यांच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा होणे.

गाढवाला गुळाची चव काय ? = ज्याला एखाद्या गोष्टीचा गंध नाही त्याला त्या गोष्टीचे महत्त्व कळू शकत नाही.

गाढवाच्या पाठीवर गोणी = एखाद्या गोष्टीची फक्त अनुकूलता असून उपयोग नाही तर तिचा फायदा घेता यायला हवा.

गाव करी ते राव न करी = श्रीमंत व्यक्ती स्वतःच्या बळावर जे करू शकणार नाही ते सामान्य माणसे एकीच्या बळावर करू शकतात.

गाढवाचा गोंधळ व लाथांचा सुकाळ = मूर्खांच्या गोंधळात एकमेकांवर दोषारोप करण्यात वेळ जातो.

गाय व्याली, शिंगी झाली = अघटित घटना घडणे.

जळे आणि हनुमान बेंबी चोळे = दुसऱ्याचे नुकसान करून नामानिराळे राहणे

गोगलगाय न पोटात पाय = बाहेरून दिसणारी पण मनात कपट असणारी व गुप्तपणे खोडसाळपणा करणारी व्यक्ती.

हे पण पहा :- बहुव्रीहि समास

घरचे झाले थोडे व्याह्याने धाडले घोडे = अडचणीत आणखी भर पडण्याची घटना घडणे

घर फिरले म्हणजे घराचे वासेही फिरतात = एखाद्यावर प्रतिकूल परिस्थिती आली म्हणजे सारे त्याच्याशी वाईटपणे वागू लागतात.

घरोघरी मातीच्या चुली = एखाद्या बाबतीत सामान्यता सर्वत्र सारखीच परिस्थिती असणे.

घर ना दार देवळी बिर्हाड = शिरावर कोणती जबाबदारी नसलेली व्यक्ती.

घडाई परिस मडाई जास्त = मुख्य गोष्टीपेक्षा आनुषंगिक गोष्टींचा खर्च जास्त असणे.

घेता दिवाळी देता शिमगा = घ्यायला आनंद वाटतो तर द्यायच्या वेळी मात्र बोंबाबोंब.

घोडे कमावते आणि गाढव खाते = एकाने कष्ट करावे व निरुपयोगी व्यक्तीने त्याचा गैर फायदा घ्यावा.

चवलीची कोंबडी आणि पावली फळणावळ = मुख्य गोष्टीपेक्षा देखभालीचा खर्च जास्त असणे.

चार दिवस सासूचे चार दिवस सुनेचे = प्रत्येकाला अनुकूल परिस्थिती येतेच.

चार जणांची आई बाजेवर जीव जाई = जबाबदारी अनेकांची असेल तर काळजी कोणीच घेत नाही.

चिंता परा येई घरा = दुसऱ्याचे वाईट चिंतित राहिले, कि ते आपल्यावरच उलटते.

चिखलात दगड टाकला आणि अंगावर शिंतोडे घेतला = स्वतःच्याच हाताने स्वतःची बदनामी करून घेणे.

चुलीपुढे शिपाई अन घराबाहेर भागुबाई = घरात तेवढा शूर पणाचा आव आणायचा पण बाहेर मात्र घाबरायचे.

चोर सोडून संन्याशालाच फाशी = खर्या अपराधी माणसाला सोडून निरपराधी माणसाला शिक्षा देणे.

चोराच्या उलट्या बोंबा = स्वतः गुन्हा करून दुसऱ्याला दोष देणे.

चोरावर मोर = एखाद्या गोष्टीच्या बाबतीत दुसऱ्याला वरचढ ठरणे.

चोरांच्या हातची लंगोटी = ज्याच्याकडून काही मिळण्याची आशा नसते त्याच्याकडून थोडेतरी मिळणे.

चोराची पावली चोराला ठाऊक = वाईट माणसांनाच वाईट माणसांच्या युक्त्या कळतात.

चोराच्या मनात चांदणे = वाईट कृत्य करणाऱ्याला आपले कृत्य उघडकीला येईल की काय अशी सतत भीती असते.

चालत्या गाडीला खीळ = व्यवस्थित चालणाऱ्या कार्यात अडचण निर्माण होणे.

जशी देणावळ तशी धुणावळ = मिळणाऱ्या मोबदल्याच्या प्रमाणातच काम करणे.

जलात राहून माशाशी वैर करू नये = ज्यांच्या सहवासात रहावे लागते त्यांच्याशी शत्रुत्व करू नये.

जळतं घर भाड्याने कोण घेणार ? = नुकसान करणाऱ्या गोष्टीचा स्वीकार कोण करणार ?

बुडत्या बँकेचा पुढल्या तारखेचा चेक कोण घेणार ? = जानवे घातल्याने ब्राह्मण होत नाही =बाह्य देखाव्याने माणूस ज्ञान होत नाही.

जावे त्यांच्या वंशा तेव्हा कळे = दुसऱ्याच्या स्थितीत आपण जावे तेव्हा तिचे खरे ज्ञान होते.

जीत्या हुळहुळे आणि मेल्या कानवले = जितेपणी दुर्लक्ष करायचे व मेल्यावर कोड कौतुक करायचे.

जेवेण तर तुपाशी नाही तर उपाशी = अतिशय दुराग्रहाचे किंवा हटवादीपणाची वागणे.

जे न देखे रवि ते देखे कवी = जे सूर्य पाहू शकत नाहीत ते कवी कल्पनेने पाहू शकतो.

जो गुळाने मरतो त्याला विष कशास ? = जिथे गोड बोलून काम होते तिथे जालीम उपायांची गरज नसते.

ज्या गावच्या बोरी, त्या गावच्या बाभळी = एकच स्वभाव असलेल्या माणसाने एकमेकांची वर्मी काढण्यात अर्थ नसतो, कारण एकाच ठिकाणची असल्याने ते एकमेकांना पुरेपूर ओळखतात.

ज्याच्या हाती ससा, तो पारधी = ज्याच्या हाती वस्तू असते त्याला त्याविषयीचे कर्तृत्व बहाल केले जाते, म्हणजेच एकाचे कर्तृत्व; पण ते दुसऱ्याच्या नावे गाजणे.

ज्याचे करावे बरे तो म्हणतो माझेच खरे = एखाद्याचे भले करायला जावे तर तो त्या गोष्टीस विरोधच करतो व आपलाच हेका चालवण्याचा प्रयत्न करतो.

ज्याची खावी पोळी त्याची वाजवावी टाळी = जो आपल्यावर उपकार करतो त्या उपकारकर्त्याचे स्मरण करून गुणगान गावे.

झाकली मूठ सव्वा लाखाची = व्यंग नेहमी झाकून ठेवावे.

टाकीचे घाव सोसल्यावाचुन देवपण येत नाही = कष्ट सोसल्याशिवाय मोठेपण येत नाही.

डोळ्यात केर आणि कानात फुंकर = रोग एका जागी व उपचार दुसऱ्या जागी.

ढवळ्या शेजारी पवळ्या बांधला वाण नाही, पण गुण लागला = वाईट गुण मात्र लवकर लागतात म्हणजेच वाईट माणसांच्या संगतीने चांगला माणूसही बिघडतो.

ढेकणाच्या संगे हिरा जो भंगला, कुसंगे नाडला साधू तैसा = वाईट संगतीचे वाईटच परिणाम असतात.

तळे राखील तो पाणी चाखील = ज्याच्याकडे एखादे काम सोपवले तो त्याच्यापासून काहीतरी फायदा करून घेणारच.

तरण्याचे कोळसे, म्हातार्‍याला बाळसे = अगदी उलट गुणधर्म दिसणे.

तट्टाला टूमणी, तेजीला इशारत = जी गोष्ट मूर्खाला शिक्षेने ही समजत नाही ती शहाण्याला मात्र फक्त इशाऱ्याने समजते.

ताकापुरते रामायण = एखाद्याकडून आपले काम होईपर्यंत त्याची खुशामत करणे.

तीन दगडात त्रिभुवन आठवते = संसार केल्यावरच खरे मर्म कळते.

तीथ आहे तर भट नाही, भट आहे तर तीथ नाही = चणे आहेत तर दात नाहीत, दात आहेत तर चणे नाहीत.

तू दळ माझे आणि मी दळण गावच्या पाटलाचे =  आपले काम दुसऱ्याने करावे आपण मात्र लष्कराच्या भाकरी भाजाव्यात.

तेल गेले तूप गेले हाती धुपाटणे आले = मूर्खपणामुळे एकही गोष्ट साध्य न होणे.

तेरड्याचा रंग तीन दिवस = कोणत्याही गोष्टीचा ताजेपणा किंवा नवलाई अगदी कमी वेळ टिकते.

तोंड दाबून बुक्क्यांचा मार = एखाद्याला विनाकारण शिक्षा करणे आणि त्याला त्याबद्दल तक्रार करण्याचा मार्ग मोकळा न ठेवणे.

तोबऱ्याला पुढे, लगामाला पाठीमागे = खायला पुढे कामाला मागे.

थेंबे थेंबे तळे साचे = दिसण्यात शुल्लक वाटणाऱ्या वस्तूंचा संग्रह कालांतराने मोठा संचय होतो.

थोरा घराचे श्वान सर्व ही देती मान = मोठ्या माणसांचा आश्रय हा प्रभावी ठरतो, असा आश्रय घेणाऱ्याला कारण नसताना मोठेपणा दिला जातो.

दगडापेक्षा वीट मऊ = मोठ्या संकटापेक्षा लहान संकट कमी नुकसानकारक ठरतो.

दस की लकडी एक्का बोजा = प्रत्येकाने थोडा हातभार लावल्यास सर्वांच्या सहकार्याने मोठे काम पूर्ण होते.

हे पण पहा :- विशेषण

दहा गेले, पाच उरले = आयुष्य कमी उरणे.

दात कोरून पोट भरत नाही = मोठ्या व्यवहारात थोडीशी काटकसर करून काही उपयोग होत नाही.

दाम करी काम, बिवी करी सलाम = पैसे खर्च केले की कोणतेही काम होते.

दाखविलं सोनं हसे मुल तान्हं = पैशाचा मोह प्रत्येकालाच असतो. पैशाची लालूच दाखविताच कामे पटकन होतात.

दात आहेत तर चणे नाहीत, चणे आहेत तर दात नाहीत = एक गोष्ट अनुकूल असली तरी तिच्या जोडीला आवश्यक ती गोष्ट अनुकूलन नसणे.

दिल चंगा तो कथौटी में गंगा = आपले अंतःकरण पवित्र असल्यास पवित्र गंगा आपल्याजवळ असते.

दिव्याखाली अंधार = मोठ्या माणसातदेखील दोष असतो.

दिल्ली तो बहुत दूर है = झालेल्या कामाचा मानाने खूप साध्य करावयाचे बाकी असणे.

दिवस बुडाला मजूर उडाला = रोजाने व मोलाने काम करणारा थोडेच स्वतःचं समजून काम करणार ? त्याची कामाची वेळ संपते ना संपते तोच तो निघून जाणार.

दुरून डोंगर साजरे = कोणतीही गोष्ट लांबून चांगली दिसते; परंतु जवळ गेल्यावर तिचे खरे स्वरूप कळते.

दुभत्या गाईच्या लाथा गोड = ज्याच्या पासून काही लाभ होतो, त्याचा त्रासदेखील मनुष्य सहन करतो.

दुसऱ्याच्या डोळ्यातील कुसळ दिसते; पण आपल्या डोळ्यातले मुसळ दिसत नाही = दुसऱ्याचा लहानसा दोष आपल्याला दिसतो; पण स्वार्थामुळे स्वतःच्या मोठ्या दोषांकडे लक्ष जात नाही.

दुधाने तोंड भाजले, कि ताकपण फुंकून प्यावे लागते = एखाद्या बाबतीत अद्दल घडली, की प्रत्येक बाबतीत सावधगिरी बाळगणे.

देश तसा वेश = परिस्थितीप्रमाणे बदलणारे वर्तन.

देव तारी त्याला कोण मारी ? = देवाची कृपा असल्यास आपले कोणीही वाईट करू शकत नाही.

देखल्या देवा दंडवत = सहज दिसले म्हणून चौकशी करणे.

देणे कुसळांचे घेणे मुसळाचे = पैसे कमी आणि काम जास्त.

देवा दंडवत = एखादी व्यक्ती सहज भेटली तर खुशाली विचारणे.

दैव देते आणि कर्म नेते = नशिबामुळे उत्कर्ष होतो; पण स्वतःच्या कृत्यामुळे नुकसान होते.

दैव नाही लल्लाटी, पाऊस पडतो शेताच्या काठी = नशिबात नसल्यास जवळ आलेली संधी सुद्धा दूर जाते.

दैव आले द्यायला अन् पदर नाही घ्यायला = नशिबाने मिळणे परंतु घेता न येणे

दैव उपाशी राही आणि उद्योग पोटभर खाईन = शिबावर अवलंबून असणारे उपाशी राहतात तर उद्योगी पोटभर खातात.

दोन मांडवांचा वऱ्हाडी उपाशी = दोन गोष्टीवर अवलंबून असणाऱ्या चे काम होत नाही.

दृष्टी आड सृष्टी = आपल्या मागे जे चालते त्याकडे दुर्लक्ष करावे.

धर्म करता कर्म उभे राहते = एखादी चांगली गोष्ट करत असताना पुष्कळदा त्यातून नको ती निष्पत्ती होते.

धनगराची कुत्रे लेंड्यापाशी ना मेंढ्यापाशी = कोणत्याच कामाचे नसणे.

धार्याला (मोरीला) बोळा व दरवाजा मोकळा = छोट्या गोष्टीची काळजी घेणे परंतु मोठी कडे दुर्लक्ष करणे.

धिटाई खाई मिठाई, गरीब खाई गचांड्या = गुंड व आडदांड लोकांचे काम होते तर गरिबांना यातायात करावी लागते.

नकटीच्या लग्नाला सतराशे विघ्ने = दोषयुक्त काम करणाऱ्यांच्या मार्गात एक सारख्या अनेक अडचणी येतात

नदीचे मूळ आणि ऋषीचे कूळ पाहू नये = नदीचे उगमस्थान व ऋषीचे कूळ पाहू नये कारण त्यात काहीतरी दोष असतोच.

न कर्त्याचा वार शनिवार = एखादे काम मनातून करायचे नसते तो कोणत्या तरी सबबीवर ते टाळतो.

नव्याचे नऊ दिवस = कोणत्याही गोष्टीचा नवीन पणा काही काळ टिकून कालांतराने तिचे महत्त्व नाहीसे होणे.

नळी फुंकली सोनारे इकडून तिकडे गेले वारे = केलेला उपदेश निष्फळ ठरणे. पालथ्या घड्यावर पाणी ओतण्याचा प्रकार. उपदेशाचा शून्य परिणाम होणे.

हे पण पहा :- काळ व त्याचे प्रकार

नागेश्वराला नागवून सोमेश्वराला वात लावणे = एकाचे लुटून दुसऱ्याला दान करणेनाकापेक्षा मोती जडमालकापेक्षा नोकर शिरजोर असणेनाव सोनुबाई हाती कथलाचा वाळानाव मोठे लक्षण खोटे.

नाव देवाचे आणि गाव पुजाऱ्याचे = देवाच्या नावाने स्वार्थ जपणे.

नाक दाबले, की तोंड उघडते = एखाद्या माणसाचे वर्म जाणून त्यावर योग्य दिशेने दबाव आणला, की चुटकीसरशी ताबडतोब हवे ते काम करून घेता येते.

नागव्यापाशी उघडा गेला, सारी रात्र हिवाने मेला = आधीच दरिद्री असणाऱ्याकडे मदतीला जाणे.

नागिन पोसली आणि पोसणाराला डसली = वाईट गोष्ट जवळ बाळगल्या वर ती कधी ना कधी उलटतेच

नाकापेक्षा मोती जड = मालकापेक्षा नोकराचे प्रतिष्ठा वाढणेनाचता येईना

            आम्ही तुम्हाला येथे मराठी म्हणी म्हणजे काय ? , मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ या घटकावर परीक्षेत विचारले जाणारे संभाव्य प्रश्न, मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ ही माहिती देण्याचा एक छोटासा प्रयत्न केलाला आहे. तरी तुम्हाला सामान्य रूपाच्या संबंधित प्रश्नांची उत्तरे यातून मिळाली असतील अशी आशा करतो. व तुम्हाला मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ | Proverbs in Marathi | Marathi proverbs | Mhani in Marathi with Meaning ही माहिती नक्कीच आवडली असेल तर मग आपल्या प्रियजनाना शेअर करा.