मराठी सामान्य रूप | Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup

 मराठी सामान्य रूप 

 Samanya Rup

Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup

सामान्य रूप ( Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ) :- 

            सामान्य रूप ( Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ) या घटकावर स्पर्धा परीक्षेत अनेक वेळा प्रश्न विचारण्यात आलेले आहेत. विशेषतः ५ वी व ८ वी स्कॉलरशिप परीक्षा, नवोदय परीक्षा, TET Exam, CTET Exam व इतरही अश्या अनेक परीक्षेमध्ये या स्वरूपाचे प्रश्न विचारले जातात आपल्याला मराठी सामान्य मराठी रूप ( Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ) माहित नसल्याने आपले हातातील गुण यामुळे आपल्या मिळत नाहीत म्हणून खासकरून स्पर्धा परीक्षेचा अभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनसाठी सामान्य रूप ( Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ) ही माहिती येथे देण्यात येत आहे.

            चला तर मग आपण बघूया सामान्य रूप ( Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ) .

हे पण पहा :- मराठी शब्दांच्या जाती

सामान्य रूप म्हणजे काय? [ Samanya Rup ]

            नामाला किंवा सर्वनामाला विभक्तिप्रत्यय किंवा शब्दयोगी अव्यय लागण्यापूर्वी त्याच्या रुपात जो बदल होतो त्याला 'सामान्य रूप' ( Samanya Rup ) असे म्हणतात.

सामान्य रुपाची उदाहरणे :-

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
घोडा	घोड्या	चे, ला, ने, स	घोड्याचे, घोड्याला, घोड्याने, घोड्यास
वाडा	वाड्या	चे, ला, त, स	वाड्याचे, वाड्याला, वाड्यात, वाड्यास
दिशा	दिशे	चे, ला, ने, स	दिशेचे, दिशेला, दिशेस, दिशेने
फूल	फुला	चा, ला, ने, स	फुलाचा, फुलाला, फुलाने, फुलास
किंमत	किमती	चे, ला, स	किमतीचे, किमतीला, किमतीस
पैसा	पैशा	चा, ला, ने, स	पैशाचा, पैशाला, पैशाने, पैशास
गाणे	गाण्या	चे, ला, ने, स	गाण्याचे, गाण्याला, गाण्याने, गाण्यास
बैल	बैला	चे, ला, ने, स	बैलाचे, बैलाला, बैलाने, बैलास
मुल	मुलां	चे, ना, नो	मुलांचे, मुलांना, मुलांनो
देव	देवा	चे, ला, ने, स	देवाचे, देवाला, देवाने, देवास

हे पण पहा :- समास व त्यांचे प्रकार

स्त्रीलिंगी नामाचे सामान्यरूप करण्याचे नियम:

अ] ‘आ’ कारान्त चे ‘ए’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
शाळा	शाळे	त, स, ला	शाळेत, शाळेस, शाळेला
भाषा	भाषे	त, स, चा	भाषेत, भाषेस, भाषेचा
विधा	विधे	स, ला, चे	विधेस, विधेला, विधेचे
दिशा	दिशे	स, ला, चे	दिशेस, दिशेला, दिशेचे
माता	माते	स, ला, चे	मातेस, मातेला. मातेचे

ब] ‘अ’ कारान्त चे एकवचनात ‘ए’ कारान्त व अनेकवचनात ‘आ’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
वीट	विटे, विटां	स, ला, ना, चा	विटेस, विटेला, विटांना, विटांचा
जीभ	जीभे	स, ला, ची	जीभेस, जिभेला, जिभेची
विधा	सुने, सुनां	स, ला, ना, चा	सुनेस, सुनेला, सुनांना, सुनेचा
लाट	लाटे, लाटां	स, त, चा, ची	लाटेस,लाटेत, लाटांचा, लाटांची
वाट	वाटे, वाटां	स, ला, चे	वाटेत, वाटेला, वाटांची

हे पण पहा :- सिद्ध शब्द

क] काही वेळा ‘अ’ कारान्त चे ‘ई’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
भिंत	भिंती	स, ला, चा	भिंतीस, भिंतीला, भिंतीचा
विहीर	विहिरी	स, ला, ची	विहिरीस, विहिरीला, विहिरीची
पाल	पाली	स, ला, ना, चा	पालीस, पालीला, पालीना
रीत	रीती	त, ने, ला, चे	रीतीत, रीतीने, रीतीला, रीतीचे

ड] ‘ई’ कारान्त चे एकवचनात ‘ई’ कारान्त व अनेकवचनात ‘ई’ कारान्त किंवा ‘य’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
पेटी	पेटी	स, ला, त, चे	पेटीस, पेटीला, पेटीत, पेटीचे
भक्ती	भक्ती	ने, त, ऊन	भक्तीने, भक्तीत, भक्तीतून
बी	बियां	चा, चे, ना	बियांचा, बियांचे, बियांना
नदी	नदी	त, ऊन, स, ला	नदीत, नदीतून, नदीस, नदीला
दासी	दासी	चा, ला, चे	दासींचा, दासीला, दासींचे

इ]  ‘ऊ’ कारान्त स्त्रीलिंगी नामाचे सामान्यरूप होत नाही. क्वचित ते ‘वा’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
ऊ	ऊवा	स, ला	ऊवास, उवाला
काकू	काकू	स, ला, ने, चे	काकूस, काकूला, काकूने, काकूचे
सासू	सासू, सासवां	ला, चे, ने, ना	सासुला, सासूचे, सासूने, सासवांना
वधू	वधू	चा, ला, स, ने	वधूचा, वधूला, वधूस, वधूने
भाऊ	भावा	चा, ला, चे, ने	भाऊचा, भाऊला, भावाचे, भावाने

हे पण पहा :- साधित शब्द

पुल्लिंगी नामांचे सामान्यरूप करण्याचे नियम :

अ] ‘अ’ कारान्त चे ‘आ’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
खांब	खांबा	स, चे, ऊन	खांबास, खांबाचे, खांबातून
काळ	काळा	स. चे, ला	काळास, काळाचे, काळाला
निर्णय	निर्णया	स, ने, त, चे	निर्णयास, निर्णयाने, निर्णयात, निर्णयाचे
दोर	दोरा	स, ने, चे	दोरास. दोराने, दोराचे
बाक	बाका	स, ला, चे	बाकास, बाकाला, बाकाचे

ब]. ‘आ’ , 'ई' व 'ए' कारान्त चे ‘या’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
घोडा	घोड्या	चे, स, ला	घोड्याचे, घोड्यास, घोड्याला
वाडा	वाड्या	चे, त, ला	वाड्याचे, वाड्यात, वाड्याला
धोबी	धोब्या	ला, स	धोब्याला, धोब्यास
माळी	माळ्या	स, त, चे	माळ्यास, माळ्यात, माळ्याचे
फडके	फडक्यां	चा, ने, स	फडक्यांचा, फडक्यांने, फडक्यांस
गोखले	गोखल्यां	चा, ना	गोखल्यांचा, गोखल्यांना

अपवाद:- आजोबा, दादा, काका, मामा, राजा, हत्ती, नंदी, पंतोती, मुनी, ऋषी, भटजी. यांचे सामान्यरूप होत नाही.

हे पण पहा :- काळ व त्याचे प्रकार

क] ‘ऊ’ कारान्त चे ‘वा’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
भाऊ	भावा	स, चा, ने	भावास, भावाचा, भावाने
विंचू	विंचवा	स, ला, ने	विंचवास, विंचवाला, विंचवाने
नातू	नातवा	ला, स, ने	नातवाला, नातवास, नातवाने

नपुंसकलिंगी नामांचे सामान्यरूप करण्याचे नियम:

अ] ‘अ’ कारान्त चे ‘आ’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
मूल	मुला	स, ला, ना	मुलास, मुलाला, मुलांना
पान	पाना	स, ला, ना	पानास, पानाला, पानांना
फूल	फुला	स, चा, ना	फुलास, फुलाचा, फुलांना
झाड	झाडा	स, चा, चे	झाडास, झाडाचा, झाडाचे
डोंगर	डोंगरा	चे, त, ला	डोंगराचे, डोंगरात, डोंगराला

ब] ‘ए’ कारान्त चे ‘या’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
तळे	तळ्या	त, ला, चे, ऊन	तळ्यात, तळ्याला, तळ्याचे, तळ्यातून
केळे	केळ्या	ची. चे	केळ्याची, केळ्याचे
खोके	खोक्या	त, ला, चे, ऊन	खोक्यात, खोक्याला, खोक्याचे, खोक्यातून
डोके	डोक्या	त, ला, चे, ऊन	डोक्यात, डोक्याला, डोक्याचे, डोक्यातून
गाणे	गाण्या	त, ला, चे, ऊन	गाण्यात, गाण्याला, गाण्याचे, गाण्यातून

हे पण पहा :- विभक्ती व त्यांचे प्रकार

क] ‘ई’ कारान्त चे ‘या’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
पाणी	पाण्या	त, ला, चे, ऊन	पाण्यात, पाण्याचा, पाण्याला, पाण्याचे
मोती	मोत्या	चा, ची, हून	मोत्याचा,मोत्याची, मोत्याहून,
लोणी	लोण्या	त, चा, ला, चे	लोण्यात, लोण्याचा, लोण्याला, लोण्याचे
मनी	मण्या	त, ला, चे, ऊन	मण्यात, मण्याला, मण्याचे, मण्यातून
गोनी	गाण्या	त, ला, चे, ऊन	गाण्यात, गाण्याला, गाण्याचे, गाण्यातून

ड] ‘ऊ’ चे ‘आ’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
लिंबू	लिंबा	त, चा, ला, चे,	लिंबात, लिंबाचा, लिंबाला, लिंबाचे
कोकरू	कोकारा	चा. ला, ने	कोकराचा,कोकराला, कोकराने
लेकरू	लेकरा	चा. ला, ने	लेकराचा,लेकराला, लेकराने

इ] काही वेळा ‘ऊ’ कारान्त चे ‘वा’ कारान्त होते.

मुळ शब्द	सामान्य रूप	प्रत्यय	तयार झालेला शब्द
कुंकू	कुंकवा	स, चा, ने, ऊन	कुंकवास, कुंकवाचा, कुंकवाने, कुंकवातून
गडू	गडवा	स, चा	गडवास, गडवाचा
आसू	आसवा	त, चा, ला, चे	आसवात, आसवाचा, आसवाला, आसवाचे
गळू	गाळावा	ला, चे	गाळावाला, गाळावाचे

हे पण पहा :- विराम चिन्हे

विशेषणाचे सामान्यरूप करण्याचे नियम :

१] ‘अ’ , ‘ई’  व ‘ऊ’ कारान्त चे सामान्यरूप होत नाही.

उदाहरण :-
    १] श्रीमंत माणसांना अधिक मान दिला जातो.
    २] सुयशचे लोकरी कपड्यांचे दुकान आहे.
    ३] मला कडू कारल्याची भाजी आवडते.


२] ‘आ’ कारान्त चे ‘या’ कारान्त होते.

उदाहरण :-

भला माणूस     -    भल्या माणसास
हा मुलगा        -     ह्या मुलास
खरा माणूस    –     खर्य्या माणसाला.

हे पण पहा :-शब्दांच्या शक्ती

            आम्ही तुम्हाला येथे सामान्य रूप म्हणजे काय ? , सामान्य रूपाचे नियम तसेच सामान्य रुपाची उदाहरणे ही माहिती देण्याचा एक छोटासा प्रयत्न केलाला आहे. तरी तुम्हाला सामान्य रूपाच्या संबंधित प्रश्नांची उत्तरे यातून मिळाली असतील अशी आशा करतो. व तुम्हाला सामान्य रूप | Samanya Rup | Samany Rup in Marathi | Marathi Samany Rup ही माहिती नक्कीच आवडली असेल तर मग आपल्या प्रियजनाना शेअर करा.