वचन व त्याचे प्रकार | Marathi Vachan | Vachan in Marathi

MARATHI VACHAN

वचन व त्याचे प्रकार

 Vachan in Marathi

            वचन व त्याचे प्रकार | Marathi Vachan |  Vachan in Marathi अशा प्रकारची माहिती आपण शाळेत असल्यापासून ऐकत आलो आहे व ही माहिती आहे पण तितकीच महत्वाची कारण ही माहित आपल्याला शाळेत असल्यापासुन तर स्कॉलरशिप, नवोदय, तलाठी, ग्रामसेवक, MPSC, UPSC अशा अनेक स्पर्धा परीक्षेसाठी विचारला जाणार हा घटक आहे. साध्या भाषेत सांगायचे झाले तर हा फार महत्वाचा भाग आहे.

            वचन  ( Vachan | Number ) म्हणजे काय? असा आपल्याला सर्वांनाच पडलेला असेल तर सोप्या भाषेत सांगायचे झाले तर आपल्या आजूबाजूला असणार्या कोणत्याही नावावरून ती वस्तू एकच आहे की एकापेक्षा अधिक आहेत हे आपल्याला समजते यालाच त्या नामाचे वचन ( Vachan / Number) म्हणतात.

हे पण पहा :- क्रियाविशेषण अव्यय

वचन म्हणजे काय ?

वचन :- [ Vachan / Number ] :- 

            सृष्टील कोणत्याही नामावरून ती वस्तू एकच आहे की अनेक आहेत हे आपल्याला समजते यालाच त्या नामाचे वचन ( Vachan / Number ) म्हणतात.

उदारणार्थ :- रुपया , बातम्या , संकट ,फुले , लाकूड , दिवस इ.

वचनाचे एकूण दोन प्रकार असतात.

क्र	वचनाचे प्रकार
१	एकवचन [ Singular Number / Ek Vachan ]
२	अनेकवचन [ Plural Number / Anek Vachan ]

एकवचन म्हणजे काय ?

एकवचन [ Singular Number / Ek Vachan] :- 

            जेव्हा एखाद्या नामावरून ती वस्तू एकच आहे असा बोध होतो तेव्हा त्या नामाचे एकवचन ( Singular Number / Ek Vachan ) आहे असे मानले जाते.

उदारणार्थ :- रुपया , बातमी , संकट , फुल , लाकूड , दिवस इ.

हे पण पहा :- समानार्थी शब्द

अनेकवचन म्हणजे काय ?

अनेकवचन [ Plural Number / Anek Vachan ] :- 

            जेव्हा एखाद्या नामावरून ती वस्तू एकच नसून अनेक आहे असा बोध होतो तेव्हा त्या नामाचे अनेकवचन ( Plural Number / Anek Vachan ) आहे असे मानले जाते.

उदारणार्थ :-रुपये , बातम्या , संकटे , फुले , लाकडे , दिवस इ.

वचन बदल करणे म्हणजे काय ?

वचन बदल ( Vachan Badla) :- 

            जेव्हा एखाद्या एकवचनी नामाचे रुपांतर अनेकवचनी नामात  केले जाते किंवा अनेकवचनी नामाचे रुपांतर एकवचनी नामात केले जाते तेव्हा त्या नामाच्या बदलास वचन बदल ( Vachan Badla) असे म्हणतात.

हे पण पहा :- प्रत्यय व प्रत्ययघटीत शब्द

वचन बदल नियम ( Vachan Badla Rules )

नियम १) :- 'आ' कारांत पुलिंगी एकवचनी नामाचे वचन बदलतांना त्याचे 'ए' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
आवडता	आवडते
आरसा	आरसे
कुत्रा	कुत्रे
चकवा	चकवे
रुपया	रुपये
सापळा	सापळे
आंबा	आंबे
रस्ता	रस्ते
ओढा	ओढे
राजा	राजे
आठवडा	आठवडे
बगीचा	बगीचे
चेहरा	चेहरे
आंबा	आंबे
फळा	फळे
घोडा	घोडे
अंगठा	अंगठे
दांडा	दांडे
बोका	बोके
अनारसा	अनारसे
पंखा	पंखे
झरा	झरे
मासा	मासे
वडा	वडे
झोका	झोके
रस्ता	रस्ते
धडा	धडे
मुलगा	मुलगे
दवाखाना	दवाखाने
किल्ला	किल्ले
किनारा	किनारे
मासा	मासे
डोळा	डोळे
कपडा	कपडे
महिना	महिने
डबा	डबे
आरसा	आरसे
बटाटा	बटाटे
धागा	धागे
सदरा	सदरे
गोठा	गोठे
वारा	वारे
पैसा	पैसे
गळा	गळे
वाडा	वाडे
खेकडा	खेकडे
वक्ता	वक्ते
पिंजरा	पिंजरे
पावसाळा	पावसाळे
खिसा	खिसे
कुत्रा	कुत्रे
राजा	राजे
पंखा	पंखे
रुपया	रुपये

हे पण पहा :- विभक्ती व त्यांचे प्रकार

नियम २) :- 'अ' कारांत स्रीलिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे काही वेळा 'आ' कारांत होते तर काही वेळा 'ई' कारांत होतो.

एकवचन	अनेकवचन
विहीर	विहिरी
साक्ष	साक्षी
लहर	लहरी
तक्रार	तक्रारी
गंमत	गमती
ओळ	ओळी
म्हैस	म्हैशी
तारीख	तारखा
खारीक	खारका
सून	सूना
लाज	लाजा
विज	विजा
भूक	भुका
नोट	नोटा
चिंच	चिंचा

नियम ३) :- वचन बदल करतांना नामाच्या शेवटी 'य' नंतर 'ई' आल्यास उच्चारात 'य' चा लोप होतो.

एकवचन	अनेकवचन
कोय	( कोयी ) कोई
गाय	( गायी ) गाई
माय	( मायी ) माई
सोय	( सोयी ) सोई

हे पण पहा :- मराठी म्हणी व त्याचे अर्थ

नियम ४) :- 'ई' कारांत स्रीलिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे 'या' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
कवळी	कवळ्या
टाचणी	टाचण्या
भाकरी	भाकऱ्या
काठी	काठ्या
स्री	स्रीया
चांदणी	चांदण्या
पणती	पणत्या
लेखणी	लेखण्या
नळी	नळ्या
नदी	नद्या
शिडी	शिड्या
बातमी	बातम्या
दोरी	दोर्या
टाळी	टाळ्या
चौकशी	चौकश्या
कैरी	कैऱ्या

नियम ५) :- 'ऊ' कारांत स्रीलिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे 'वा' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
सासू	सासवा
जाऊ	जावा
पिसू	पिसवा
जळू	जळवा

नियम ६) :- 'अ' कारांत नपुंसक लिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे 'ए' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
अक्षर	अक्षरे
हाड	हाडे
संकट	संकटे
वय	वये
वजन	वजने
राज्य	राज्ये
फुल	फुले
ठिकाण	ठिकाणे
जंगल	जंगले
घर	घरे

हे पण पहा :- मराठी शब्दांच्या जाती

नियम ७) :- 'अ' कारांत नपुंसक लिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे 'वा' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
घर	घरे
दार	दारे
पुस्तक	पुस्तके
फूल	फुले
घड्याळ	घड्याळे
शेत	शेते

नियम ८) :- 'ऊ' कारांत नपुंसक लिंगी एकवचनी नामाचे बदलतांना त्याचे 'ए' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
लिंबू	लिंबे
वासरू	वासरे
पाखरू	पाखरे
तट्टू	तट्टे
पिल्लू	पिल्ले

नियम ९) :- 'ए' कारांत नपुंसक लिंगी एकवचनी नामाचे वचन बदलतांना त्याचे 'ई' कारांत होते.

एकवचन	अनेकवचन
१कुत्रे	कुत्री
रताळे	रताळी
तळे	तळी
मडके	मडकी
केळे	केळी
खेडे	खेडी

हे पण पहा :- साधित शब्द

नियम १०) :- पदार्थ वाचक नामाचे सामान्यतः अनेक वचन होत नाही.

एकवचन	अनेकवचन
सोने	सोने
रूपे	रूपे
पाणी	पाणी
दुध	दुध
लोणी	लोणी
पेट्रोल	पेट्रोल
साखर	साखर

नियम ११) :- काही वचनी नामांचे अनेक वचन अगदी वेगळ्या प्रकारे होते.

एकवचन	अनेकवचन
पै	पया
मोती	मोते / मोत्ये
मिरी	मिरे / मिऱ्ये

हे पण पहा :- समास व त्यांचे प्रकार

नियम १२) :- काही नामांचे एकवचन व अनेकवचन सारखेच असते किवा त्यात कोणताही बदल होत नाही.

एकवचन	अनेकवचन
गहू	दगड
फोटो	पर्वत
राक्षस	हत्ती
गरुड	बैल
मनुष्य	तेली
वाघ	पक्षी
साप	तेली
गुरु	लाडू
माळी	शत्रू
खडू	उंदीर
देव	कवी
साबण	तरुणी
समूह	युवती
शेतकरी	लाली
लाडू	बाजू
मित्र	वस्तू
प्राणी	वळू
पंख	दृष्टी
देश	दासी
दिवस	सभा
दात	आज्ञा
तास	विद्या
चेंडू	दिशा
जीव	पूजा
उपवास	भाषा
आजार	हिशोब

हे पण वाचा :- क्रियापद व त्याचे प्रकार

            आम्ही तुम्हाला येथे वचन म्हणजे काय ? , वचनाचे उदाहरण, वचनाचे प्रकार कोणते ?  ही माहिती देण्याचा एक छोटासा प्रयत्न केलाला आहे. तरी तुम्हाला वचन व त्याचे प्रकार | Marathi Vachan |  Vachan in Marathi प्रश्नांची उत्तरे यातून मिळाली असतील अशी आशा करतो. व तुम्हाला वचन व त्याचे प्रकार ( Marathi Vachan |  Vachan in Marathi ) ही माहिती नक्कीच आवडली असेल तर मग आपल्या प्रियजनाना शेअर करा.